Rok 2020 był rokiem specyficznym. Z uwagi na pandemię koronawirusa, musieliśmy bowiem zmienić swoje przyzwyczajenia i przystosować się do nowej rzeczywistości. Adaptacja ta nie polegała jednak jedynie na ograniczeniu kontaktów towarzyskich i przeniesienia naszego centrum życia do domów. Jak pokazują statystki, światowa pandemia wirusa SARS-COV-2 zmieniła nieco nasze przyzwyczajenia i większą część niezbędnych zakupów dokonaliśmy w roku poprzednim w sklepach internetowych. Mając na uwadze przewidywania wirusologów, iż co najmniej pierwsza połowa 2021 roku będzie niosła dla nas dalsze ograniczenia w sferze życia codziennego, warto znać swoje uprawnienia konsumenckie, gdy dokonujemy zakupów właśnie w e-sklepie. Artykuł przygotowała Wrocławska Kancelaria Adwokacka.
ZAWIERANIE UMÓW NA ODLEGŁOŚĆ
Wszelkie kwestie prawne związane z zawieraniem umów na odległość reguluje ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta. Tam też, a dokładnie w artykule 2 przywołanego aktu prawnego, ustawodawca wskazał, że pod pojęciem umowy zawieranej na odległość należy rozumieć „umowę zawartą z konsumentem (…) bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie”. Oznacza to tyle, że do zawarcia umowy pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą dochodzi przy użyciu telefonu komórkowego, bądź też Internetu, a w związku z tym konsument nie ma możliwości bezpośredniego zapoznania się z produktem przed jego zakupem. Ze względu właśnie na tę mniej uprzywilejowaną pozycję kupującego, ustawa nakłada na przedsiębiorcę liczne obowiązki, przyznając przy tym właśnie pewne uprawnienia konsumentowi.
OBOWIĄZKI PRZEDSIĘBIORCY
W przypadku chęci dokonywania sprzedaży przy pomocy środków umożliwiających komunikowanie się na odległość, przedsiębiorca musi mieć na względzie liczne obowiązki informacyjne, które nakłada na niego ustawodawca. Oprócz wzmianek dotyczących chociażby swoich danych identyfikujących, siedziby firmy, czy numerów telefonów, pod którymi można kontaktować się ze sprzedającym, wymagane są nadto dane odnoszące się do oferowanego produktu, jak i procedur reklamacyjnych oraz odstąpienia od umowy. Przedsiębiorca musi pamiętać chociażby o tym, aby zgodnie z art. 12 ustawy o prawach konsumenta poinformować m.in. o:
– głównych cechach produktu;
– sposobie i terminie zapłaty,
– istnieniu i treści gwarancji oraz o sposobie rozpatrywania reklamacji;
– sposobie i terminie wykonania prawa odstąpienia od umowy, wzorze formularza do odstąpienia od umowy, a nadto kosztach związanych z takim odstąpieniem.
Istotne jest to, że w przypadku nieuczynienia zadość obowiązkowi informacyjnemu, przedsiębiorca będzie ponosił negatywne skutki takiego zaniechania. O ile nie zawsze brak informacyjny będzie wiązał się z nieważnością umowy, o tyle takie zaniedbanie może wpływać na treść nawiązanego między stronami stosunku prawnego. Za przykład można podać chociażby niepoinformowanie przez przedsiębiorcę o dodatkowych opłatach, które wiążą się z zakupem towaru (np. koszty przesyłki). Co do zasady, koszty takie ponosi konsument, jednakże jeśli wzmianka taka nie została dodana, koszty takie obciążać będą samego przedsiębiorcę.
ODSTĄPIENIE OD UMOWY
Zgodnie z ustawą, konsumentowi, który dokonał zakupu rzeczy z wykorzystaniem środków umożliwiających komunikowanie się na odległość, przysługuje prawo do odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni od dnia objęcia rzeczy w posiadanie. W przypadku, kiedy konsument nie zostanie poinformowany o przysługującym jemu prawie do odstąpienia, powyższy termin ulega przedłużeniu i wygasa dopiero z upływem kolejnych 12 miesięcy.
Jak zatem odstąpić skutecznie od umowy? Ustawodawca wymaga od konsumenta złożenia jedynie oświadczenia o odstąpieniu od zawartej umowy, które może również zostać złożone na formularzu. Pamiętać należy jednak o tym, aby oświadczenie takie zostało nadane do przedsiębiorcy przed upływem 14 dniowego terminu, o którym była mowa powyżej. Termin ten bowiem nie jest przywracalny i w przypadku jego przekroczenia konsument traci prawo do odstąpienia.
UMOWY, OD KTÓRYCH NIE MOŻNA ODSTĄPIĆ
Z uwagi na treść dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r., Ustawodawca zobligowany został, ze względu na konieczność ochrony interesów przedsiębiorcy, do wyszczególnienia w ustawie również takich umów zawieranych na odległość, od których nie przysługuje konsumentowi prawo do odstąpienia. W artykule 38 ustawy o prawach konsumenta wskazano, że prawo do odstąpienia nie przysługuje w przypadku m.in. umowy:
– „w której przedmiotem świadczenia jest (…) wyprodukowana według specyfikacji konsumenta lub służąca zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb”;
– „w której przedmiotem świadczenia jest rzecz ulegająca szybkiemu zepsuciu lub mająca krótki termin przydatności do użycia”;
– „o dostarczenie dzienników, periodyków lub czasopism, z wyjątkiem umowy o prenumeratę”;
– „w której przedmiotem świadczenia jest rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu”.
SKUTKI ODSTĄPIENIA OD UMOWY
W przypadku prawidłowego odstąpienia konsumenta od umowy zawartej na odległość, zgodnie z postanowieniami ustawy, umowę taką uważa się za niezawartą. Taki stan rzeczy powoduje natomiast powstanie pewnych obowiązków zarówno po stronie przedsiębiorcy, jak i konsumenta. Konsument zatem, na mocy przepisów ustawy, jest zobowiązany do zwrotu rzeczy przedsiębiorcy w terminie 14 dni od dnia, w którym odstąpił on skutecznie od umowy. Co oczywiste, rzecz może zostać przez niego zwrócona osobiście, zwyczajnie odesłana, a nawet odebrana przez samego przedsiębiorcę. Pamiętać należy także o tym, że co do zasady konsument ponosi bezpośrednie koszty związane ze zwrotem rzeczy, tj. chociażby kosztów przesyłki. Niedopuszczalne jest natomiast nakładanie na konsumenta dodatkowych opłat w związku z odstąpieniem od umowy (np. konieczność zapłaty przedsiębiorcy określonego procentu wartości rzeczy).
Z obowiązkiem zwrotu rzeczy przez konsumenta, co oczywiste, łączy się obowiązek przedsiębiorcy polegający na zwrocie dokonanych przez konsumenta płatności. Zwrot taki powinien nastąpić nie później, niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia konsumenta o odstąpieniu. Istotne jest jednak to, że w przypadku, gdy przedsiębiorca nie odbiera rzeczy od konsumenta osobiście, może on wstrzymać się ze zwrotem środków pieniężnych do czasu objęcia rzeczy w posiadanie.
